Jamraj nosaty

Jamraj nosaty
	Perameles nasuta
	É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1804
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	australotorbowe
Rząd	jamrajokształtne
Rodzina	jamrajowate
Rodzaj	jamraj
Gatunek	jamraj nosaty
Synonimy
	Perameles Lawson Quoy & Gaimard, 1824; Perameles major Schinz, 1825; Isoodon Musei Boitard, 1841; Perameles auritus Waterhouse, 1841; Perameles tenuirostris R. Owen, 1877;
	Perameles Lawson Quoy & Gaimard, 1824; Perameles major Schinz, 1825; Isoodon Musei Boitard, 1841; Perameles auritus Waterhouse, 1841; Perameles tenuirostris R. Owen, 1877;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jamraj nosaty^[8], jamraj zwyczajny^[9] (Perameles nasuta) – gatunek niewielkiego ssaka z podrodziny jamrajów (Peramelinae) w obrębie rodziny jamrajowatych (Peramelidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1804 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire nadając mu nazwę Perameles nasuta^[1]. Miejsce typowe według oryginalnego opis to „Nouvelle-Hollande”^[1], uściślone przez Toma Iredale’a i Ellisa Le Geyt Troughtona do Sydney, w Nowej Południowej Walii, w Australii^[10]^[11]^[12]^[13]. Holotyp to skóra i czaszka (obecnie zaginiona) samca o sygnaturze MNHN-ZM-MO-1990-417 z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu; odłowiony w 1802 roku przez francuskiego przyrodnika Charlesa Alexandre’a Lesueura^[14]^[15].

Takson siostrzany w stosunku do P. gunnii^[12]. Wcześniej wyróżniany podgatunek pallescens^[16] został na podstawie analizy opartej o dane genetyczne i morfometryczne wyodrębniony do rangi gatunku^[17]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[12].

Etymologia

Perameles: gr. πηρα pēra ‘kieszeń, torba’; rodzaj Meles Brisson, 1762 (borsuk)^[18].
nasuta: łac. nasutus ‘o dużym nosie’, od nasus ‘nos’^[19].

Zasięg występowania

Jamraj nosaty występuje we wschodniej Australia od środkowo-północnego Queenslandu na południe do Wiktorii^[16]^[12]^[20].

Wygląd

Długość ciała 31–44,5 cm, długość ogona 12–16 cm; masa ciała 0,52–1,3 kg (dorosłe samce są o 25% cięższe i 10% większe od dorosłych samic)^[16]^[20]. Ssak podobny do szczura: pysk wydłużony, duże uszy, kończyny krótkie z długimi pazurami. Sierść szorstka, jasnobrunatna lub szara. Brzuch biały.

Tryb życia

Żyje na otwartych terenach, jest aktywny nocą. Przeważnie żywi się owadami, ale również małymi kręgowcami i roślinami. Ciąża trwa ok. 12 dni, w miocie rodzi się 1-5 młodych, zwykle 2-3^[16].

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c É. Geoffroy Saint-Hilaire. Mémoire sur un nouveau genre de Mammifères à bourse, nommé Péramèles. „Annales du Muséum d’Histoire Naturelle”. 4, s. 62, 1804. (fr.).
↑ J.R.C. Quoy & J.P. Gaimard: Voyage autour du monde, entrepris par ordre du roi. Exécuté sur les corvettes de S.M. l’Uranie et la Physicienne, pendant les années 1817, 1818, 1819 et 1820. T. 3: Zoologie. Paris: Chez Pillet aîné, 1824, s. 711. (fr.).
↑ H.R. Schinz: Das Thierreich, eingetheilt nach dem Bau der Thiere als Grundlage ihrer Naturgeschichte und der vergleichenden Anatomie von den Herrn Ritter von Cuvier. Cz. 4: Zoophyten. Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’schen Buchhandlung, 1825, s. 375. (niem.).
↑ P. Boitard: Le Jardin des plantes: description et murs des mammifères de la Ménagerie et du Muséum d’histoire naturelle. Paris: J.J. Dubochet et Ce, Éditeurs, 1842, s. 291. (fr.).
↑ G.R. Waterhouse: Mammalia. Marsupialia or Pouched Animals. W: W. Jardine: The Naturalist’s Library. Cz. 24. Edinburgh: W. H. Lizars, 1841, s. 156. (ang.).
↑ R. Owen: Researches on the fossil remains of the extinct mammals of Australia: with a notice of the extinct marsupials of England. Cz. 1: Text. London: J. Erxleben, 1877, s. 107. (ang.).
↑ ^a ^b D.D. Lunney D.D., C.C. Dickman C.C., P.P. Menkhorst P.P., Perameles nasuta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-30] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 10. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 112, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ T. Iredale & E. Le G. Troughton. A check-list of the mammals recorded from Australia. „The Australian Museum Memoir”. 6, s. 18, 1934. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Perameles nasuta. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-07-29].
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 72. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Perameles nasuta É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1804. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-29]. (ang.).
↑ S.M. Jackson, J.J. Jansen, G. Baglione & C. Callou. Mammals collected and illustrated by the Baudin Expedition to Australia and Timor (1800-1804): A review of the current taxonomy of specimens in the Muséum national d’Histoire naturelle de Paris and the illustrations in the Muséum d’Histoire naturelle du Havre. „Zoosystema”. 43 (21), s. 402, 2021. DOI: 10.5252/zoosystema2021v43a21. (ang.).
↑ D. Julien-Laferrière. Catalogue des types de marsupiaux (Marsupialia) du Muséum National d’Histoire Naturelle, Paris. „Mammalia”. 58 (1), s. 11, 1994. DOI: 10.1515/mamm.1994.58.1.1. (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d Ch. Dickman: Family Peramelidae (Bandicoots and Echymiperas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 392. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ K.J. Travouillon. Investigating dental variation in Perameles nasuta Geoffroy, 1804, with morphological evidence to raise P. nasuta pallescens Thomas, 1923 to species rank. „Zootaxa”. 4114 (4), s. 351, 2016. DOI: 10.11646/zootaxa.4114.4.1. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 522, 1904. (ang.).
↑ nasuta, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-29] (ang.).
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 50. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia

K. Teeter: Perameles nasuta. (On-line), Animal Diversity Web, 2000. [dostęp 2008-04-08]. (ang.).

[Geoffroy-1] É. Geoffroy Saint-Hilaire. Mémoire sur un nouveau genre de Mammifères à bourse, nommé Péramèles. „Annales du Muséum d’Histoire Naturelle”. 4, s. 62, 1804. (fr.).

[Quoy&Gaimard-2] J.R.C. Quoy & J.P. Gaimard: Voyage autour du monde, entrepris par ordre du roi. Exécuté sur les corvettes de S.M. l’Uranie et la Physicienne, pendant les années 1817, 1818, 1819 et 1820. T. 3: Zoologie. Paris: Chez Pillet aîné, 1824, s. 711. (fr.).

[Schinz-3] H.R. Schinz: Das Thierreich, eingetheilt nach dem Bau der Thiere als Grundlage ihrer Naturgeschichte und der vergleichenden Anatomie von den Herrn Ritter von Cuvier. Cz. 4: Zoophyten. Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’schen Buchhandlung, 1825, s. 375. (niem.).

[Boitard-4] P. Boitard: Le Jardin des plantes: description et murs des mammifères de la Ménagerie et du Muséum d’histoire naturelle. Paris: J.J. Dubochet et Ce, Éditeurs, 1842, s. 291. (fr.).

[wat-5] G.R. Waterhouse: Mammalia. Marsupialia or Pouched Animals. W: W. Jardine: The Naturalist’s Library. Cz. 24. Edinburgh: W. H. Lizars, 1841, s. 156. (ang.).

[owen-6] R. Owen: Researches on the fossil remains of the extinct mammals of Australia: with a notice of the extinct marsupials of England. Cz. 1: Text. London: J. Erxleben, 1877, s. 107. (ang.).

[iucn-7] D.D. Lunney D.D., C.C. Dickman C.C., P.P. Menkhorst P.P., Perameles nasuta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-30] (ang.).

[Cichocki&inni-8] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 10. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Kowalski&inni-9] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 112, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[ire&tro-10] T. Iredale & E. Le G. Troughton. A check-list of the mammals recorded from Australia. „The Australian Museum Memoir”. 6, s. 18, 1934. (ang.).

[msw-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Perameles nasuta. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-07-29].

[icmw-12] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 72. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[mdd-13] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Perameles nasuta É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1804. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-29]. (ang.).

[jac&inni-14] S.M. Jackson, J.J. Jansen, G. Baglione & C. Callou. Mammals collected and illustrated by the Baudin Expedition to Australia and Timor (1800-1804): A review of the current taxonomy of specimens in the Muséum national d’Histoire naturelle de Paris and the illustrations in the Muséum d’Histoire naturelle du Havre. „Zoosystema”. 43 (21), s. 402, 2021. DOI: 10.5252/zoosystema2021v43a21. (ang.).

[laf-15] D. Julien-Laferrière. Catalogue des types de marsupiaux (Marsupialia) du Muséum National d’Histoire Naturelle, Paris. „Mammalia”. 58 (1), s. 11, 1994. DOI: 10.1515/mamm.1994.58.1.1. (fr.).

[Dickman-16] Ch. Dickman: Family Peramelidae (Bandicoots and Echymiperas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 392. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[tra-17] K.J. Travouillon. Investigating dental variation in Perameles nasuta Geoffroy, 1804, with morphological evidence to raise P. nasuta pallescens Thomas, 1923 to species rank. „Zootaxa”. 4114 (4), s. 351, 2016. DOI: 10.11646/zootaxa.4114.4.1. (ang.).

[pal-18] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 522, 1904. (ang.).

[19] nasuta, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-29] (ang.).

[amw-20] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 50. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]